Gryzienie – w żłobkach jest zjawiskiem powszechnym, społecznie nie akceptowalnym a przez to staje się problematyczne. Skutki tych zachowań są bolesne fizycznie i emocjonalnie dla maluchów, a w rodzicach wzbudzają uzasadniony niepokój. Należy jednak pamiętać, że zachowania te są tylko strategiami, czyli sposobami, po jakie sięga dziecko, by zatroszczyć się o siebie w danej sytuacji. Kiedy założymy, że za każdym zachowaniem stoją emocje i potrzeby, już poszerzymy swoją perspektywę odbioru tej sytuacji. Aby poznać motywy stojące za działaniem dziecka gryzącego nie wystarczy zapytać:” Dlaczego to robisz?” Im młodsze dzieci, tym większe prawdopodobieństwo, że trudniej będzie uzyskać odpowiedź.
Wiele dziecięcych reakcji, szczególnie tych w silnych emocjach, to działania automatyczne, czyli nie są to świadome wybory. Wiele różnych czynników składa się na to, że dziecko wybiera taką a nie inną strategie zatroszczenia się o siebie. Sensu należy, więc szukać w świecie wewnętrznych przeżyć dziecka, przyglądając się jego myślom, emocjom i potrzebom. Gryzienie jest zachowaniem, gdzie dziecko daje komunikat:,, Nie radzę sobie. Potrzebuję pomocy.”
Układ nerwowy u dzieci do 3 roku życia jest skrajnie niedojrzały, a swoją dojrzałość osiągnie około 25 roku życia. W związku z tym, dzieci mają bardzo ograniczony zasób strategii radzenia sobie z pojawiającym się w ich ciele napięciem. Wiele bodźców, które wywołują u dzieci dyskomfort skutecznie przeciąża układ nerwowy. Takich bodźców w żłobku zdecydowanie nie brakuje. Dla każdego dziecka może to być, coś innego: hałas, ostre światło, zabranie zabawki, obawa przed byciem odrzuconym, pośpiech.
Aby zrozumieć, czemu dzieci gryzą warto założyć dobre intencje dziecka, które zawsze robi najlepiej jak potrafi, korzystając z dostępnych sposobów. Gdy sami jesteśmy w emocjach możemy błędnie przyjąć, że zachowanie dziecka jest złośliwe, manipulacyjne. Często jest to trudne, gdy mamy do czynienia właśnie z gryzieniem wśród rówieśników w jednej grupie. Dlatego szczególnie ważne jest przyglądanie się tym sytuacjom po fakcie, gdy emocje miną.
Przyglądając się temu, czemu dziecko gryzie, możemy zadać sobie pytanie:,, O co w ten sposób dziecko stara się zatroszczyć?’’
Dziecięce potrzeby, które są na pierwszym planie to:
-potrzeba bezpieczeństwa(szukają kontaktu z ważnymi dla siebie osobami);
– potrzeba bycia widzianym i słyszanym(czasem gryzienie jest sygnałem pt:,, zauważ mnie, potrzebuje cię ”);
– potrzeba autonomii i wpływu na swoje życie(dlatego dzieci tak silnie potrafią trwać przy swoim pomyśle);
– potrzeba ruchu lub przeciwnie, potrzeba odpoczynku;
DZIECKO GRYZIE, GDY:
- Nie komunikuje się dobrze za pośrednictwem mowy albo, gdy chce wejść w kontakt z drugim dzieckiem, które nie odpowiada na jego komunikaty werbalne.
- Chce ochronić swoje granice. Gdy inne dziecko narusza tę granicę uruchomiona zostaje strategia gryzienia
- Nie może sobie poradzić z nadmiarem informacji i bodźców. Poszukają stymulacji z obszaru czucia głębokiego. Wtedy jest potrzebna konsultacja ze specjalistą z zakresu integracji sensorycznej.
Gryzienie zatem okazuje się skutecznym sposobem na odebranie innemu dziecku upatrzonej zabawki. Pomaga wygrać kłótnie i postawić na swoim, dając poczucie kontroli nad otoczeniem. Dziecko uczy się przez obserwowanie i naśladowanie również od swoich rówieśników. Obserwując dziecko, które gryzie, inne dzieci zaczynają eksperymentować z takim zachowaniem.
JAK RADZIĆ SOBIE Z TAKIMI ZACHOWANIAMI?
- Przez natychmiastową interwencję i reakcję. Dajemy jasny, stanowczy i krótki komunikat: „Kasi jest smutno, gdy ją gryziesz, zobacz, ona płacze?”
- Podpowiadać dziecku jak może się zachować zamiast gryzienia np.: „Poproś Kasię, jeśli chcesz tę zabawkę”
- Jeżeli powodem jest chęć zwrócenia uwagi mówimy: Jeżeli ugryzłeś bo chciałeś mi coś powiedzieć, czy zrobić coś wspólnie to ja ci pokaże jak można zrobić to inaczej.
- Jeżeli powodem gryzienia jest niezdolność do wyrażania swoich uczuć, pomagamy nazywać emocje: ”Widzę, że jesteś zdenerwowany/ana ale nie można ze złości robić komuś krzywdy.”
Co robimy w żłobku?
Jeśli dziecko zaczyna gryźć, próbujemy ustalić powód tego zachowania. Znając przyczynę łatwiej jest zapobiegać takim zrachowaniom w przyszłości. Pracujemy nad nazywaniem uczuć dziecka aby jak najszybciej wyrażało emocje w sposób zdrowy i aprobowany społecznie. Otaczamy grupę pozytywną uwagą i wsparciem psychologa. Jednocześnie wspólnie z rodzicami staramy się ustalić czy zachowania te wynikają z zaburzeń integracji sensorycznej.
