Śliniaki pełnią ważną rolę w czasie posiłków. Priorytetem dla ich używania nie jest jednak ochrona odzieży dziecka przed zabrudzeniem, ale jego komfort. Dziecko, któremu śliniak zakładany jest wbrew jego woli może z tego powodu odczuwać tak silną frustrację, że odmówi jedzenia. Podobna frustracja może towarzyszyć dzieciom, dla których nie do zniesienia jest myśl, że mogą ubrudzić się w czasie posiłku, a nie mają możliwości założenia śliniaka. Umożliwienie dzieciom podejmowania decyzji w tej (i każdej innej kwestii, która ich dotyczy) jest ważne z perspektywy kształtowania poczucia sprawstwa dzieci i ich autonomii.

W praktyce w młodszych grupach informujemy dzieci, że przed posiłkiem będziemy zakładać im śliniaki i pytamy, czy dzieci się na to zgadzają. Zdarzają się maluchy, które sygnalizują, że tego nie chcą, i wtedy nie zakładamy im śliniaka. W starszych grupach, pytamy, czy są dzieci, które chciałyby założyć śliniak i umożliwiamy to wszystkim chętnym.

Zwracamy również szczególną uwagę na sposób zakładania śliniaków. Jeśli dziecko nie chce założyć śliniaka samodzielnie (lub z pomocą opiekuna/opiekunki) robi to dorosły. Informujemy każde dziecko, o tym co robimy podczas zakładania śliniaka, pamiętając, że podchodzenie za plecami dziecka i ‘zarzucanie’ mu śliniaka bez uprzedzenia jest niedopuszczalne.

Sposoby wspierania dzieci w nakładaniu sobie jedzenia są różne w zależności od rodzaju posiłku i umiejętności dzieci. Jest to proces rozpoczynający się od proponowania dzieciom wykonania bardzo prostych czynności, który w miarę nabierania przez nie nowych umiejętności jest modyfikowany. W praktyce, na początek dzieci są zwykle zachęcane do samodzielnego sięgania po większe owoce (w przeciwieństwie do sytuacji, kiedy każde z nich dostaje owoc na talerzyku), czyli sięgania po jedzenie rączkami. Z czasem mają możliwość nakładania sobie innych potraw, które wymagają bardziej precyzyjnych kompetencji np. posypania jajecznicy szczypiorkiem przy pomocy łyżki (tak są dzieci, które lubią szczypiorek). Kluczowe jest, żeby jedzenie było podawane w naczyniach, które umożliwią i zachęcą dzieci do podjęcia działania. Samodzielne nakładanie jedzenia przez dzieci zawsze odbywa się w warunkach gwarantujących bezpieczeństwo dzieci.

Staramy się również tworzyć sytuację poza czasem posiłków, które umożliwią dzieciom ćwiczenie umiejętności w tym zakresie. Na przykład podczas zabaw w kąciku domowym lub wydarzeń z udziałem rodziców, w ramach których proponujemy wspólne przygotowywanie potraw.

Jednym z ważnych aspektów tworzenia tej atmosfery jest wspólne siedzenie dzieci i opiekunek przy stolikach, tak aby mogli swobodnie nawiązywać interakcje. Opiekunki w tym czasie nazywają to, co znajduje się na talerzach oraz zwracają uwagę na kolory, kształty czy konsystencje jedzenia. To sytuacja, w której nie ma miejsca na pośpiech. Ze względu na różne warunki lokalowe w poszczególnych żłobkach, a także różną liczbę dzieci w poszczególnych dniach może to wymagać zmian w ustawieniu stolików. Zawsze priorytetem jest dobrostan dzieci, to by czuły, że w czasie posiłku, który dla wielu żłobkowiczów jest wyzwaniem, mogą liczyć na pomoc dorosłego. Należy pamiętać, że posiłek nie jest ‘rozrywką’, a dzieci nie powinny być w tym czasie rozśmieszane.

Dzieci mają ogromną satysfakcję z podejmowania działań, które należą do obowiązków dorosłych. Czują się wtedy docenione, wzmacnia to poczucie ich wartości i sprawstwa. Dlatego też zapraszamy je do udziału w przygotowaniu sali do posiłku np. rozkładania sztućców, roznoszenia na stoły talerzyków i miseczek. W salach organizowane jest też miejsce, gdzie dzieci mogą odstawiać naczynia po jedzeniu (np. oddzielny stolik, wózek, taca na środku stołu), a kiedy dzieci skończą posiłek są zachęcane do przysuwania swoich krzesełek do stolików. Należy zaznaczyć, że nie ma żadnych konsekwencji dla dzieci, które nie włączą się w te działania (nawet jeśli w żłobku wyznaczani są dyżurni).

Rola dorosłych jest kluczowa dla zapewnienia dzieciom optymalnych warunków rozwoju w czasie posiłku. Dotyczy to organizacji przestrzeni zapewniającej bezpieczeństwo oraz zachęcającej dzieci do eksploracji i samodzielności, ale przede wszystkim tworzenia atmosfery sprzyjającej nawiązywaniu relacji. 

Nigdy nie jest za wcześnie, żeby uczyć dzieci szacunku do jedzenia. Mając na uwadze, że dzieci uczą się poprzez obserwowanie innych staramy się dawać im dobry przykład i zachęcamy do tego rodziców i rodziny naszych podopiecznych. Stąd w żłobkach dzieci nigdy nie są świadkami wyrzucania resztek do kosza (a także zbiorczej miski, wiaderka itp.).

Aby uwrażliwić dzieci na pracę jaka jest niezbędna od momentu pozyskania produktów do momentu przygotowania posiłku, rozmawiamy z nimi, czytamy im książeczki, na temat np. uprawy roślin.

Aby zapewnić dzieciom spójne środowisko rozwoju niezwykle ważne jest, żeby pracownicy żłobka i rodzice dzielili się informacjami na temat dziecka, jego zachowania, rozwoju i preferencji. Dotyczy to także organizacji posiłków.

Szczególnie w pierwszym okresie pobytu dziecka w placówce informacje od rodziców, mogą zaważyć nad tym jakim doświadczeniem dla dziecka będą posiłki. Stąd w dokumentach uzupełnianych przez rodziców przy zapisie dziecka do żłobka oraz w okresie adaptacji proszeni są o opisanie tego jakie są zwyczaje dziecka w tym zakresie np. czy dziecko spożywa posiłki oglądając bajki? czy pije z kubeczka? (w żłobkach takie praktyki nie mają miejsca) czy ma doświadczenie w korzystaniu z widelca? Ta wiedza pomoże opiekunkom stworzyć komfortowe warunki spożywania posiłków w placówce. Nawet najmniejsze, z pozoru nieistotne szczegóły mogą mieć znaczenie.

Posiłki podawane dzieciom w żłobkach spełniają kryteria norm żywienia dla populacji Polski z 2017r. Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie. Jest to zdrowa, zbilansowana i różnorodna dieta, która w miarę możliwości jest dostosowywana do preferencji dzieci (tak, mamy placówki, gdzie zupa pomidorowa jest serwowana co tydzień:). Dieta ta nie może jednak konkurować ze słodyczami czy chipsami. Jeśli rodzice/dziadkowie codziennie odbierając dziecko oferują mu pączka, dziecko zdecydowanie mniej chętnie je w żłobku. Szczególnie w tej kwestii potrzebujemy wsparcia rodziców. Nasze starania o to, żeby dzieci nabierały zdrowych nawyków żywieniowych, były otwarte na nowe smaki i spożywały posiłki w sposób kulturalny będą miały zdecydowanie mniejsze oddziaływanie, jeśli będziemy w nich osamotnieni.

Poszukujemy przyczyn niejedzenia i niepicia dzieci w czasie pobytu w żłobku. Zawsze, kiedy taka sytuacja ma miejsce wspólnie z rodzicami i specjalistami ustalamy indywidualny plan działania, aby zaradzić tej sytuacji. Nie może mieć miejsca sytuacja, kiedy dziecko spędza cały dzień w placówce odmawiając picia i jedzenia, gdyż może mieć to poważne konsekwencje dla jego zdrowia.